Siedem beczek

Muszelki w słonej wodzie długo pozostają wolne od glonów

Zjeść beczkę soli... Niemożliwe? A jednak! Beczka ma pojemność 50 litrów. Litr soli waży ok. 1,2 kg. Zatem beczka soli waży 60 kg netto. Podobno przeciętny Polak spożywa 15 g soli dziennie (tj. 2,5 łyżeczki), choć zalecana dawka wynosi 5 g. 15 g soli spożytej dziennie, to blisko 46 dag miesięcznie, czyli rocznie 5,5 kg. Żyjąc, powiedzmy 75 lat, w ciągu całego życia zjadamy... dobre 410 kg soli. Beczka soli to pikuś! Rachując jak wyżej, wyszło mi, że tzw. przeciętny zjadacz chleba (i soli), w swoim życiu skonsumuje jej w ilości bliskiej... siedmiu beczkom.
Zatem beczkę soli zjadamy średnio w ciągu 11 lat. Ile to jest w czasie "zjeść z kimś beczkę soli"? Okazuje się, że (przynajmniej w obecnych czasach, erze wysoko przetworzonej żywności) to wcale nie wieczność, bo zaledwie 5,5 roku - przyjmując, że jedna i druga osoba jest statystycznym Polakiem  :-) .
A nawet jeśli sądzisz, że spożywasz bardzo mało soli, to wiedz, że i tak w Twoim życiu na jednej beczce się nie skończy. Tym bardziej, że chlorek sodu (NaCl), czyli sól, ma wiele zastosowań, o czym za chwilę.
Sól to jedna z najstarszych przypraw, znana od zarania dziejów. Bezcenną właściwością był (i jest) jej dar podnoszenia smakowitości potraw, choć jej właściwości konserwujące były jeszcze ważniejsze. Swego czasu sól, wydobywana z podziemnych złóż, osiągała tak zawrotne ceny, że przez pewien czas była nawet środkiem płatniczym. Prawdopodobnie właśnie z tego okresu wzięło się powiedzenie o „słonych cenach”, a określenie "zjeść z kimś beczkę soli" kojarzyło się niemal z wiecznością.
Dziś sól jest tania i dostępna każdemu, często wręcz nadużywana.
Dawniej służyła w produkcji żywności jako środek konserwujący, lecz obecnie jej zastosowanie ma inne cele, mianowicie:

• sól jest najtańszym dodatkiem spożywczym, który nawet najbardziej niesmaczną potrawę przemieni w coś, co da się przełknąć;
• słone jedzenie wywołuje zwiększone pragnienie, które z kolei napędza konsumpcję wody, soków i napojów, ku uciesze ich wytwórców.
• duże stężenie soli zwiększa ciężar produktu, a tym samym zyski producentów. Perfidne to, ale prawdziwe, niestety.

O szkodliwości nadmiernego spożycia soli, zwłaszcza przez osoby otyłe i palące, na pewno sporo wiecie (nadciśnienie tętnicze, miażdżyca tętnic, niewydolność krążenia i takie tam), więc nie będę się nad tym rozwodzić. Znalazłam bowiem ciekawsze informacje o pozytywnym wpływie soli na nasz organizm:

• w czasie upałów lub silnego pocenia się (np. duży wysiłek fizyczny, uprawianie sportu) najlepszym sposobem na nawodnienie organizmu oraz uzupełnienie soli mineralnych jest skonsumowanie posolonego pomidora i popicie go dwiema szklankami wody. Napoje izotoniczne mogą się schować.
• sól podaje się również w stanach gorączkowych, a także przy rozległych oparzeniach, długotrwałych wymiotach, cukrzycy, przetokach żołądkowych, jelitowych, żółciowych i trzustkowych. 
• sól to chlorek sodu, a sód odpowiada za utrzymanie właściwej objętości i ciśnienia krwi, a także za transport składników odżywczych tj.: aminokwasy, cukry i witaminy. 
• sól może łagodzić stres i mieć zbawienny wpływ na nasze samopoczucie. Eksperyment na szczurach wykazał, że z sytuacjami stresowymi dużo lepiej radzą sobie te gryzonie, które mają we krwi więcej soli. Zwierzęta, u których zauważono wysoki poziom sodu, miały mniej aktywny ośrodek odpowiedzialny za reakcję stresową. Prawdopodobnie ta zależność wynika z tego, że nadmiar soli w organizmie, także u człowieka powoduje uczucie pragnienia. Z kolei, ta pierwotna potrzeba ułatwia opanowanie stresu, a także kontakty międzyludzkie. Ciekawostką jest też to, że sól odpowiada za zwiększenie poziomu oksytocyny, czyli przekaźnika, który jest wysoki u osób zakochanych.

Do spożycia najlepsza (ale i najdroższa) jest sól morska, następnie sól kamienna (pochodzi z kopalń soli).
Sól warzona próżniowa (oczyszczona sól kamienna) nie zawiera  mikroelementów występujących w naturalnej soli kamiennej, z kolei jest bardziej słona. Sól jodowana - ze względów zdrowotnych jest sztucznie wzbogacona związkami jodu (zwykle w postaci jodku potasu lub jodanu potasu). Z pewnością świetna do... relaksującej kąpieli  :-) .

A jak sól oddziałuje na żywność?
Na przykład wyciąga z nich wodę, dlatego nie należy solić wołowiny przed gotowaniem (lecz w trakcie - wówczas zachowa soczystość i lepszy smak). Jak już wcześniej pisałam, z tego samego powodu dopiero pod sam koniec smażenia solę wątróbkę czy pieczarki, a nawet jajecznicę. Smażąc boczek lub słoninę, należy go od razu nieco posolić, wówczas tłuszcz nie będzie pryskał. Z kolei podczas gotowania warzyw, w tym ziemniaków, dodanie soli do wody, w dużym stopniu zapobiega utracie soli mineralnych. Tak więc należy najpierw doprowadzić do wrzenia posoloną wodę, dodać odrobinę oleju/masła (tłuszcz ochroni przed rozpadem witaminę A) i dopiero wtedy włożyć warzywa. Ale są wyjątki - warzywa strączkowe (groch, soja, fasola, bób) należy solić tuż przed końcem gotowania. Posolone na początku, mimo długiego gotowania, pozostaną twarde.
A zupy? Większość zup należy solić mniej więcej na jedną trzecią czasu przed zakończeniem gotowania. Za to rosół należy solić mniej więcej w jednej trzeciej po rozpoczęciu gotowania (podobno posolenie na początku powoduje, że wtedy staje się nieco mętny).
Sól ma także zdolność niwelowania goryczki występującej u niektórych warzyw (ogórki, brukselka, oberżyna).

Szczypta soli wydobędzie zapach z gotujących się jabłek oraz szybko je zmiękczy. Sól znajduje zastosowanie także w odkwaszaniu kwaśnych owoców, co pozwala jednocześnie na użycie mniejszej ilości cukru. Ponadto utrzymuje świeżość mleka, jak i przyśpiesza ubijanie śmietany i białek na krem. Wzmocni smak czekolady w kremach do tortów.

W czym znajduje się sól?  Otóż, nie tylko w solniczce  :-) . Soli jest tak dużo w pożywieniu, że moglibyśmy całkowicie zrezygnować z dosalania potraw. Jest w wodzie, wędlinach, warzywach, kostkach rosołowych  zupkach z paczki, owocach, konserwach, słonych przekąskach, frytkach, a nawet ciastkach itd. To w zupełności wystarczy dla naszego organizmu. Dlatego nie powinniśmy dosalać gotowych potraw, tym bardziej, że sól w wielu wypadkach, można zastąpić przyprawami ziołowymi (pietruszka, koperek, rozmaryn, lubczyk, właściwie wszystkie świeże i suszone zioła.
O odżywianiu prowadzącym do zmniejszenia spożycia soli kuchennej poczytaj tutaj.


Oprócz zastosowań kulinarnych sól kuchenna znajduje wiele innych zastosowań. Zanim je przedstawię, wyjaśnię jak zdjęcie muszelek z początku posta ma się do dzisiejszego tematu.
Ano, ma się tak:

Nawilżacz ozdobny do kwiatów - chyba każdy ma jakieś muszelki znad morza? 

Nadal nie wiadomo o co chodzi? Już wyjaśniam. Mój storczyk życzy sobie mieć wilgotne powietrze, ale spryskiwania nie lubi. Wymyśliłam więc taki nawilżacz: do przeźroczystego pudełka (po pewnych czekoladowych cukierkach) włożyłam trochę muszelek (czy da się wrócić znad morza bez muszelek? Nie! Jedyna możliwa odpowiedź) i zalałam wodą. Woda sobie paruje i chociaż miejscowo wpływa na zwiększenie wilgotności, z czego storczyk jest bardzo zadowolony.
Ale... po pewnym czasie zauważyłam w pojemniku z wodą, oprócz obecności martwej natury (muszelek),  że zaczęła mi się rozwijać żywa flora (zielone glony). Mycie muszelek było uciążliwe i nie przynosiło efektów - glon powracał. Pomógłby ocet, ale się nie nadawał, bo: nie pachnie ładnie, wietrzeje, no i przyprawiłby muszelki o osteoporozę  :-) . A więc co? Ano sól! Odtąd wymieniając wodę, dosypuję do pudełka małą łyżeczkę soli - muszelki myślą, że są w morzu, a glon się odtąd nie namnaża. To taki mój mały wkład w wielorakie wykorzystanie soli kuchennej  :-) .

A teraz o innych zastosowaniach soli:

Sól kuchenna w połączeniu z sokiem z cytryny działa ze zdwojoną mocą. Jest doskonałym środkiem: czyszczącym, odkażającym, ściernym, dezynfekującym i antyseptycznym.

Szyby pokryte szronem - przetarte gąbką zwilżoną w słonej wodzie nie zamarzną nawet przy bardzo niskich temperaturach. Pamiętajmy, aby po myciu wypolerować okna zmiętą gazetą. Z metody tej możemy korzystać także podczas czyszczenia szyb samochodowych, zwłaszcza zimą.  

Termofor - dodatek soli spowoduje, że woda będzie wolniej stygła, a termofor dłużej będzie Cię rozgrzewał.

Kosze wiklinowe - najlepiej czyścić wodą z solą. Słomiana mata - aby uchronić matę przed kruszeniem i łamaniem, warto spryskać ją od czasu do czasu słoną wodą.

Zasłonka prysznicowa - zeschniętych plam można pozbyć się przy pomocy słonej wody (3 łyżki stołowe na jeden litr). Potem należy dobrze wypłukać zasłony.  

Przypalone naczynia - łatwo pozbyć się spalenizny, gotując słoną wodę w przypalonym naczyniu (1 stołowa łyżka na każde 0,5 litra wody).

Przypalony garnek emaliowany - do przypalonego emaliowanego garnka wlać trochę wody, wsypać łyżkę soli i pozostawić na całą noc, a następnie podgrzać na ogniu i zagotować. Spalenizna sama odejdzie.

Żeliwna patelnia - najlepiej czyścić na sucho, używając soli i papierowych ręczników.

Usuwanie nieprzyjemnych zapachów - zapachu po rybie czy cebuli pozbędziesz się, pozostawiając naczynie przez kilka minut w słonej wodzie. Będzie błyszczące i czyste. Natomiast ręce przesiąknięte zapachem cebuli natrzyj solą i płucz w zimnej wodzie.

Oczyszczenie jarzyn z... robaków - włóż je na kilka minut do osolonej wody.

Domowe plamy - w większości wypadków skutkuje obfite posypanie solą i pozostawienie na kilkanaście minut.

Więcej porad i sposobów wykorzystania soli w domu znajdziesz tutaj. Niektóre porady wydają mi się dziwne - np. dodatek soli w wodzie podobno przedłuża świeżość kwiatów ciętych. Nie chce mi się w to wierzyć, ale przy okazji sprawdzę to i dam znać. A może chodzi o rodzaj konserwacji?

sól kuchenna, zastosowanie soli, właściwości soli, gdzie jest sól, sól w żywności, zalety soli, kiedy podawać sól, nawilżacz do kwiatów, nawilżacz z solą, glony na muszelkach zlikwidować, ile soli jemy w życiu